محیط کشت (آبی که اسپیرولینا در آن رشد می کند) یکی از مهم ترین پارامترها در پرورش اسپیرولینا در منزل است. در قسمت دوم پرورش اسپیرولینا در منزل خواندیم که اسپیرولینا مواد مغذی و معدنی اطراف خود را جذب کرده و با استفاده از انرژی خورشید به مواد آلی تبدیل می کند. محیط کشت در وافع همان مواد اطراف اسپیرولینا را همراه با آب می سازد.

نکته مهم اینجاست که اسپیرولینا به همان خوبی مواد آلاینده اطراف خود را (در صورت وجود) درون سلول های خود جذب و ذخیره می نماید. لذا بایتب همواره نهایت تلاش را کرد که مواد خطرناک همچون فلزات سنگین (مثل سرب، کادمیوم و جیوه) وارد محیط کشت نشوند.

برای آشنایی بیشتر با اهمیت این مسئله مثالی واقعی ارائه می شود. آیا می دانستید در چرنوبیل برای کاستن اثرات زیست محیطی اشعه رادیواکتیو اقدام به پرورش اسپیرولینا نموده اند؟ نه تنها این، بلکه اسپیرولینای تولید شده را به کودکان چرنوبیل داده اند و گزارشات رسمی نشان داده است پس از 45 روز مصرف اسپیرولینا، ادرار کودکان نشان دهنده افزایش 83 درصدی مواد رادیواکتیو بوده است!

به همین دلیل پیشنهاد میشود از محصولات اسپیرولینا تهیه شده در چین و هند خودداری نمایید. زیرا استانداردهای بهداشتی در این کشورها پایین بوده و اغلب شهرهای تولید کننده اسپیرولینا در این مناطق دچار آلودگی هستند. لذا بهتر است همواره اسپیرولینا را از مؤسسات مطمئن و دارای مجوز تهیه نمود.

چگونه یک محیط کشت مناسب برای اسپیرولینا تهیه نماییم؟

نخستین ماده مورد نیاز آب است. آب به دلایلی که در بالا ارائه شد بایستی عاری از هر نوع آلودگی باشد. این به آن معنا نیست که حتما بایستی از آب معدنی استفاده کرد ولی حتما آب شرب را بایستی تصفیه نمود. تصفیه های خانگی می توانند این کار را انجام دهند.

اگر از آب رودخانه برای پرورش اسپیرولینا استفاده می شود، بایستی علاوه بر تصفیه آب از ضدعفونی با اشعه UV نیز استفاده کرد؛ چرا که ممکن است ارگانیسم های رقیب اسپیرولینا در آن آب ها حضور داشته باشند. از شایع ترین ارگانیسم های رقیب می توان به Chlorella و Navicula اشاره کرد. این جلبک ها می توانند مخصوصا در ابتدای دوره پرورش مشکلات زیادی ایجاد نمایند.

هنگامی که اسپیرولینا غلیظ و پررنگ شده باشد، خطر آلودگی آن بسیار کم است. زیرا شرایط محیطی ایده آل برای اسپیرولینا برای سایر جانداران بسیار سخت، اگر نگوییم غیر ممکن است. در صورتی که pH بالای 9.6 و عمق سشی دیسک کمتر از 3 باشد خطر آلودگی بسیار اندک است.

فرمول غذایی محیط کشت:

مواد تشکیل دهنده محیط کشت در واقع از مواد غذایی تشکیل شده است که اسپیرولینا برای زنده ماندن به آنها نیاز دارد.

نیازهای اولیه اسپیرولینا عبارتند از:

• آب قلیایی
• منبع نیتروژن تثبیت شده
• منبع آهن، پتاسیم، فسفر و گوگرد
• منبع کربن (برای تأمین دی اکسید کربن)
• منبع کلسیم، کلر و منیزیم

محیط کشت های مختلفی در مقالات مختلف برای پرورش اسپیرولینا معرفی شده اند از جمله محیط های کشت زاروک، جردن، والنه، CFTRI و  BG-11 که از این میان محیط کشت زاروک (Zarrouk) از سایرین برای پرورش اسپیرولینا به لحاظ راحتی کار و مواد تشکیل دهنده بیشتر کاربرد دارد.

تمام مواد تشکیل دهنده محیط کشت زاروک را میتوان آنلاین خریداری نمود (یا از محیط های کشت آماده اسپیرو استفاده کرد). برای صرفه جویی بیشتر میتوان مقادیر مورد نیاز هر ماده را در طول سال محاسبه کرد و به طور عمده سفارش داد:

برای تهیه محلول 1:

برای تهیه محلول 2:

تهیه و ترکیب مواد بالا شاید در ابتدا کمی سردرگم کننده به نظر آید ولی در صورتی که همانند دستور آشپزی مرحله به مرحله جلو رفته و به آرامی تا انتهای لیست جلو بروید، به راحتی می توانید محیط کشت استاندارد زاروک را در منزل تهیه نمایید.

در قسمت بعد، به یک تکنیک ساده جهت بررسی غلظت اسپیرولینا می پردازیم.

در بسته آموزشی پرورش اسپیرولینا می پردازیم به:

• چگونه یک محیط کشت ساده و کارآمد را تهیه نماییم؟
• چه موادی را می توان جایگزین مواد غذایی بالا کرد؟
• چه زمانی باید به اسپیرولینا غذا داد؟